Fotokunst op de monitor

Radomir, je doet mee aan talloze wedstrijden. Waarom doe je dat?
Vroeger was er veel ambitie bij betrokken. Tegenwoordig is succes niet meer zo belangrijk voor me. Maar wedstrijden hebben een goed marketingeffect. En dat is belangrijk als je fulltime natuurfotograaf bent.

Je bent al talloze jaren een vaste waarde in de internationale wedstrijdwereld. Heb je tips om succesvol te zijn in wedstrijden?
Ten eerste moet je voldoende afstand tot je beelden ontwikkelen. In de regel weet niemand hoeveel je hebt moeten doorstaan om de foto te krijgen. Niemand kent de omstandigheden en daarom kan niemand er rekening mee houden. Bij wedstrijden telt geen van de dingen die foto's vaak speciaal maken voor de fotograaf. De foto moet op zichzelf staan en zonder context. Je moet sommige van je favoriete foto's loslaten. Dan is het ook belangrijk hoe de jury de prijzen toekent. Als het een online jury is waarin iedereen voor zichzelf oordeelt, hebben meer mainstream beelden een betere kans. Een foto die van alle juryleden een redelijk goede beoordeling krijgt, heeft meer kans dan een foto die van sommige juryleden een extreem hoge beoordeling krijgt en van andere juryleden een hele lage. Als er echter een jury is die met elkaar in gesprek is, discussieert en soms ook debatteert, hebben ongebruikelijkere, polariserende foto's een kans omdat er een discours plaatsvindt.

De Wildlife Photographer of the Year (kortweg WPY) is een wedstrijd die tot nu toe ontbrak in je staat van dienst. Daar is nu verandering in gekomen.
Ja, daar was ik heel blij mee. Ik heb geen categorie gewonnen, maar de wedstrijd werkt toch anders: er is één winnend beeld per categorie en een aantal beelden die "Highly Commended" zijn (aanbevelingen van de jury, noot van de redactie). Met bijna 50.000 ingezonden foto's is dit een groot succes. En natuurlijk is het geweldig om deel uit te maken van de tentoonstelling in het Natural History Museum in Londen.

Je winnende foto laat een nogal verstild boslandschap zien. Hoe is de foto genomen?
De foto werd bekroond in de categorie "Planten en paddenstoelen" en toont een dennenbos aan de Toscaanse kust. De nabijheid van de zee is ook de reden voor de speciale lichtsfeer die de foto zo bijzonder maakt. De achtergrond wordt gekenmerkt door een koele lichtsfeer, terwijl de voorgrond wordt overspoeld met warm licht. Ik ben vooral blij met de prijs omdat mijn beeldtaal nogal ongebruikelijk is voor deze wedstrijd.

Hoe ben je daarop gekomen en hoe zou je jouw stijl omschrijven?
Bij WPY hebben documentaire foto's de meeste kans van slagen. Mijn foto's zijn vaak te abstract, te artistiek. Over mijn stijl: dat is niet zo makkelijk te zeggen. Ik denk dat mijn foto's worden gekenmerkt door bijzonder licht. Ik houd ook van tegenlicht. Ik neem vaak lage hoeken en werk met lange brandpuntsafstanden en een open diafragma.

Nu markeert de foto uit Toscane bijna de rand van je gebruikelijke actieradius. Hoe kun je succesvol zijn als natuurfotograaf als je voornamelijk in Duitsland en aangrenzende landen werkt? Ontbreekt het dan niet aan "exotisme"?
Integendeel. Vroeger reisde ik veel meer internationaal. Maar hoe langer ik als natuurfotograaf werk, hoe kleiner mijn actieradius wordt. Als je je projecten en thema's strategisch en professioneel benadert, moet je gewoon vaak terugkomen om uitstekende resultaten te behalen. Exotisme zit altijd in het oog van de toeschouwer. Voor fotografen uit Afrika is een sneeuwuil exotisch, voor ons in Centraal-Europa is het een kangoeroe. Daar moet je afstand van nemen. Tijdens de pandemie was mijn regionale focus echt een geluk. Ik kon op de een of andere manier doorgaan ondanks de reisbeperkingen. Op dat moment kwam het toeval me te hulp: mijn boek "Naturfotografie vor der eigenen Haustür" werd gepubliceerd in februari 2020, kort voor de eerste lockdown. Het was toevallig het juiste onderwerp op het juiste moment. Maar zelfs nu alle reisbeperkingen zijn opgeheven, geloof ik nog steeds dat je niet naar de andere kant van de wereld hoeft te reizen om indrukwekkende natuurfoto's te maken.

Wat is volgens jou het geheim van indrukwekkende dierenfoto's?
Nabijheid! Nabijheid en kennis. Om goede foto's te maken, moet je dicht genoeg bij de dieren komen. En om dat te kunnen doen, moet je weten hoe en waar je de dieren kunt vinden, hoe ze zich gedragen. En dan heb je natuurlijk, zoals altijd in de fotografie, het speciale licht nodig.

Laten we het eens over je apparatuur hebben: Wat heeft je werk de afgelopen jaren gemakkelijker gemaakt?
Zonder twijfel: cameratechnologie! Die heeft de afgelopen jaren weer een enorme sprong voorwaarts gemaakt. De huidige spiegelloze camera's zoals mijn Canon EOS R5 en moderne lenzen hebben de hoeveelheid afval drastisch verminderd. De autofocus met dierenogen maakt nu bijvoorbeeld beelden mogelijk die een paar jaar geleden alleen mogelijk waren met enorm veel afval. En het gewicht maakt ook een enorm verschil, vooral bij lange brandpuntsafstanden. Natuurfotografie is nog steeds vaak een strijd van materialen. Het is dus erg welkom als je een paar kilo minder de bergen in hoeft te sjouwen. De belangrijkste reden hiervoor is echter dat objectieven zoals de Canon RF 2.8/400 die minder dan drie kilo weegt, nu zonder problemen uit de hand kunnen worden gebruikt. De combinatie van razendsnelle autofocus, het lage gewicht en de stabilisatoren die in de lens en/of camera zijn geïntegreerd, betekent dat je nu scherpe, onscherpe foto's kunt maken met sluitertijden die een paar jaar geleden nog ondenkbaar werden geacht. Persoonlijk ben ik ook dol op de elektronische zoeker. Als je macro-opnamen maakt, is het geweldig om in te kunnen zoomen op de foto voordat je hem maakt, terwijl je door de zoeker kijkt.

De materiële strijd eindigt niet bij de opname. De prooi moet immers ook worden bekeken en bewerkt. Welke rol speelt de hardware bij je beeldbewerking?
Ik verander van tijd tot tijd van computerhardware. Soms gebruik ik Windows, soms Apple. In principe doen beide systemen wat ze moeten doen en zijn de verschillen klein. Mijn beeldschermen vormen het middelpunt van mijn digitale donkere kamer. Het zijn de monitoren waarop ik mijn foto's kan zien. En ik moet er honderd procent op kunnen vertrouwen dat ik het exacte beeldbestand op de monitor te zien krijg. Sinds een paar maanden gebruik ik de ColorEdge CG2700X van EIZO.

Je bent al sinds 2015 EIZO ColorEdge-ambassadeur, dus veel transparantie mag je wel hebben.
Ja, dat klopt. Ik was een van de eerste ambassadeurs en ik ben er nog steeds trots op er een te zijn. Ik ben echter al 18 jaar EIZO-gebruiker. Ik probeer altijd het beste, meest geschikte gereedschap voor mijn werk te gebruiken. En dan kom je onvermijdelijk uit bij EIZO.

Wat maakt volgens jou een goede monitor voor fotografen?
Zoals ik al zei: allereerst precisie. Ik moet er gewoon op kunnen vertrouwen dat de monitor mij een absoluut nauwkeurig beeld van het beeldbestand laat zien. Dat klinkt misschien banaal, maar het is allesbehalve vanzelfsprekend. Naar mijn mening moet de monitor een homogene weergave hebben. En om de kleurruimte van mijn camera's te kunnen benutten, moet de monitor ook grote kleurruimtes zoals AdobeRGB kunnen weergeven. De monitor mag geen beeldfouten verzinnen die niet eens in het bestand zitten. Dit gebeurt vaak wanneer je een softwarekalibratie uitvoert. De monitor wordt nauwkeuriger, maar er is een risico op beeldfouten. Daarom moeten monitoren voor fotografen hardwarekalibreerbaar zijn.

Waarom heb je uiteindelijk gekozen voor de EIZO ColorEdge CG2700X?
De CG2700X combineert alle voordelen van mijn vorige monitoren. Tot nu toe heb ik de ColorEdge CG248-4K en de CS2740 gebruikt. De ene is een 24-inch CG-monitor en behoort dus tot de high-end serie met een ingebouwde kalibratiesensor. Een functie die ik erg waardeer. De CS2740 is een 27-inch monitor uit de CS-serie. Ik heb hem in de eerste plaats gekocht voor een nauwkeurige beeldweergave voor mijzelf en mijn workshopdeelnemers op locatie. De CG2700X combineert het beste van beide modellen: 27-inch formaat, 4K-resolutie en de ingebouwde kalibratiesensor. En dan zijn de aansluitingen van de CG2700X ook nog eens ultrapraktisch: ik sluit gewoon mijn MacBook Pro aan op de monitor met een USB-C kabel en alle functies zijn aangesloten. Mijn MacBook wordt opgeladen met maximaal 94 watt, ik kan de USB-hub gebruiken en de monitor heeft zelfs een LAN-aansluiting, die mijn MacBook niet meer heeft. Dit maakt het geheel echt super praktisch tijdens het werken.

Het lijkt erop dat je EIZO nog een tijdje trouw zult blijven?
Dat zou ik graag willen, want naar mijn mening zijn EIZO-monitoren nog steeds de beste op de markt.